بررسی فیزیولوژیک دفع سدیم در بافت‌های مختلف ارقام حساس و متحمل به شوری گندم (Triticum aestivum L.)

مطالعه واکنش‌های فیزیولوژیک ارقام مختلف گندم به تنش شوری می‌تواند منجر به شناسایی مکانیزم‌های موثر در تحمل شوری گردد. هفت رقم گندم نان متفاوت از نظر توان تجمع یون سدیم و نیز تحمل شوری برای ارزیابی نحوه توزیع یونی و میزان تجمع و دفع سدیم در بافت‌های مختلف گیاه در شرایط تنش شوری مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت شناسایی الگوی توزیع یونی در بوته، غلظت یون سدیم (Na+)، پتاسیم (K+) و نسبت K+/Na+ در بافت‌های مختلف گیاه شامل ریشه، پهنک برگ سوم، غلاف و پهنک برگ پرچم در سه سطح شوری (صفر، 100 میلی‌مولار و 200 میلی‌مولار کلرید سدیم) و همچنین تأثیر تنش شوری بر عملکرد دانه و ماده خشک اندام هوایی و ریشه در آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار بررسی شد. تحمل شوری در گونه‌های گندم مورد مطالعه با تجمع مقادیر پایینی از یون Na+ در برگ‌ها همراه بود. دامنه متفاوتی از تجمع و دفع یون Na+ در ریشه و بافت‌های هوایی ارقام مورد مطالعه مشاهده شد. غلظت این یون از ریشه به سمت بافت هوایی به طور معنی‌داری کاهش یافت و مقدار آن در برگ‌های مسن بطور معنی‌داری بیشتر از جوان‌ترین برگ یعنی پهنک برگ پرچم بود. غلاف برگ پرچم به عنوان یک محل نگهداری و ممانعت از انتقال یون Na+ به پهنک برگ پرچم مورد شناسایی قرار گرفت. ارقام متحمل به شوری میزان یون Na+ بیشتری را در ریشه، برگ‌های مسن و غلاف برگ خود نگهداری نموده و میزان تجمع یون Na+ کمتر و نسبت K+/Na+ بالاتری در پهنک برگ پرچم در مقایسه با سایر بافت‌ها داشتند. به نظر می‌رسد تفاوت در الگوی توزیع یونی، از جمله تجمع کمتر یون Na+ و حفظ نسبت‌های بالاتر K+/Na+ در بافت هوایی به ویژه در پهنک برگ پرچم و بافت‌های جوان و حفظ و نگهداری یون Na+ در غلاف برگ‌ها از مهم‌ترین مکانیزم‌های درگیر در بهبود تحمل شوری در ارقام متحمل باشند.